Πνεύμα που (δη)μουλιάζει

Είναι μία μεγάλη κουβέντα που έρχεται από πολύ πίσω στο χρόνο. Πρέπει να συνδυάζουμε το βίο του καλλιτέχνη, λογοτέχνη, ποιητή με το έργο του; Με τη χθεσινή φασαρία γύρω από τις δηλώσεις της ποιήτριας Κικής Δημουλά η κουβέντα επανήλθε.

Καταρχήν, πιστεύω ότι ο βίος συνδυάζεται με το έργο. Μία παρεκτροπή, ασφαλώς, δεν σβήνει το έργο. Τα παραδείγματα δεκάδες. Ο Ezra Pound ακολούθησε για λίγο τον εθνικοσοσιαλισμό, παρασυρμένος από το αντιπολεμικό του πνεύμα μετά τον 1^ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Miles Davis ήταν για λίγο μαστρωπός. Ο Frank Sinatra συνεργαζόταν με τη μαφία. Όμως, ο βίος επηρεάζει και το έργο και ποιος μπορεί να το αρνηθεί αυτό; Οι καλλιτέχνες δεν ζουν δύο ζωές. Μία καλλιτεχνική και μία απλή.

Τι έκανε η Κική Δημουλά;

Εκανε μία δήλωση, εμμέσως, εναντίον των μεταναστών. Και δεν είναι τόσο ολόκληρος ο λόγος της –ο οποίος δεν είχε και πολλά να μου πει-στην εκδήλωση των Atenistas όσο η συγκεκριμένη φράση της για τα παγκάκια.

Είναι πολλοί που αναρωτιούνται ποιο ακριβώς ήταν το ατόπημα της Κικής Δημουλά. Ενόχλησε το ότι μίλησε σαν απλός άνθρωπος;

Είναι και αυτό, λοιπόν. Διότι, με τον ίδιο τρόπο που θα αντιμετώπιζα και αντιμετωπίζω τη γριούλα στο δρόμο η οποία παραπονιέται και στρέφει το φόβο της εναντίον των μεταναστών έτσι θα αντιμετωπίσω και την Κική Δημουλά. Με κατανόηση, αλλά και απαξίωση.

Όμως, η ίδια, όσο κι αν προσπαθεί να αποποιηθεί τον τίτλο-προσδιορισμό, κάνει δηλώσεις ως πνευματικός άνθρωπος (και τι άραγε σημαίνει αυτός ο τίτλος;). Η προσπάθεια αποποίησης ήλθε μετά την κατακραυγή, άρα ακυρώνεται από μόνη της. Δεν αποποιήθηκε αυτό τον τίτλο όταν έβαζε την υπογραφή της κάτω από το κείμενο των υπολοίπων «πνευματικών» ανθρώπων δύο χρόνια πριν. Δεν αποποιείται τον τίτλο όταν διάφοροι δημοσιογράφοι την αντιμετωπίζουν ως τοτέμ είτε της παίρνουν συνέντευξη είτε απλώς αναφέρονται σε αυτήν. Δεν αποποιείται τον τίτλο όταν δέχεται να γίνει μέλος του κλειστού κλαμπ της Ακαδημίας Αθηνών. Και σωστά κάνει για τον ίδιο της τον εαυτό.

Γνωρίζουμε ότι η Κική Δημουλά είναι συντηρητική.

Είχε σπεύσει να το ξεκαθαρίσει η ίδια με την επιστολή της στον Κώστα Καραμανλή όταν αυτός εξελέγη πρωθυπουργός.

Αυτό ήταν και ένα επιχείρημα πολλών αυτόκλητων, θέλω να πιστεύω, υπερασπιστών της. Όμως, ο συντηρητισμός πού συναντιέται με τον ρατσισμό; Ο συντηρητισμός δεν αντιτίθεται στον ουμανισμό. Συντηρητικό χαρακτήριζαν κάποιοι και τον Μάνο Χατζιδάκι (προσωπικά, έχω άλλη άποψη), αλλά ο Μάνος μάλλον θα ανατρίχιαζε με όλα όσα συμβαίνουν σήμερα.

Ο συντηρητισμός διατρέχει εδώ και χρόνια όλο το πολιτικό φάσμα και φυσικά και τον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού. Και είναι ένας καλοθρεμμένος συντηρητισμός. Κρατικοδίαιτοι καλλιτέχνες που μπαινοβγαίνουν σε υπουργικά γραφεία και μεγαλοεπιχειρηματικά σαλόνια και κλείνουν ερμητικά τις πόρτες για να μην μοιραστεί η πίτα σε περισσότερα κομμάτια. Η τέχνη σε αεροστεγή συσκευασία εδώ και χρόνια.

Ινδάλματα παλαιότερων γενεών που αυτοεξευτελίζονται, ηθοποιοί και λογοτέχνες που βρίσκουν καταφύγιο στα παχυλά τηλεοπτικά συμβόλαια, που στήνουν γλέντια κονσέρβα ζωγραφίζοντας χαμόγελα στα πρόσωπά τους και τα πρόσωπα των καλεσμένων τους, που συνωστίζονται στα πολιτικά κατώφλια για να αρπάξουν το κοκαλάκι που θα τους πετάξει το κεφάλαιο είτε αυτό είναι μάτσο κατοστάρικα είτε ένα αξίωμα. Και, φυσικά, το μεταφράζουν σε προσφορά στην κοινωνία και την τέχνη.

Όμως, όταν εσύ αποτολμήσεις να ασκήσεις κριτική στα λεγόμενά τους σε ονομάζουν λαϊκιστή. Πυρ ομαδόν! Ποιος είσαι εσύ που θεωρείς ότι διαθέτεις το ανάστημα να σταθείς απέναντί τους και να τους κρίνεις; Μόνο η ιστορία θα τους κρίνει.

Και πού εκφράζεσαι; Μέσα από τα social media που πολλοί εξ αυτών το χαρακτηρίζουν σκυλολόι αλαλαζόντων παρότι συμμετέχουν και αυτοί.

Δεν έχουν σημασία τα ονόματα. Παρότι, σε πολλών τα μυαλά θα έλθουν ονόματα και φυσιογνωμίες. Και στο δικό μου έρχονται και κρατιέμαι με μεγάλη δυσκολία να μην τα αναφέρω, αλλά τότε θα με πουν λαϊκιστή.

Δεν λαϊκίζω πάντως, όταν λέω ότι ζούμε μία εποχή όπου όλοι μας διαλέγουμε με ποιον θα πάμε και ποιον θα αφήσουμε. Δεν λαϊκίζω όταν αναφέρω ότι την ίδια ημέρα των ατυχών δηλώσεων προστέθηκαν τέσσερις αυτόχειρες στη μακάβρια λίστα των 4.000 σχεδόν συνανθρώπων μας. Η ρομαντική ουδετερότητα δεν έχει θέση και η ουδετερότητα δεν είναι δημοκρατία, μιας και γίνεται και αυτή η παρεξήγηση εδώ και μερικά χρόνια. Η ανοχή δεν είναι κατ’ ανάγκη δημοκρατία. Η ανοχή στα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής, για παράδειγμα, είναι συνενοχή.

Η Κική Δημουλά, λοιπόν, έχει πάρει θέση και σε αυτή την εποχή της κρίσης. Ανήκει στην ομάδα αυτών που υπέγραψαν το κείμενο για το Ευρώ, που περιφρονούσαν τον λαό που υπέφερε και του ζητούσαν να υποφέρει λίγο παραπάνω για να σώσει ένα νόμισμα. Που τον ειρωνεύτηκαν και τον χλεύασαν ως ανώτεροι… διανοητές. Την ώρα που αυτός απεγνωσμένα έψαχνε να ακουμπήσει επάνω τους. (διαβάστε εδώ προηγούμενο σχόλιο), αυτοί πάσχιζαν να δικαιώσουν έναν αλήστου μνήμης πολιτικό που τους αποκάλεσε λαπάδες.

Κι αυτή τη θέση της τώρα, την επέκτεινε και καλύτερη απόδειξη για το ατυχές της αναφοράς της από την εκμετάλλευσή της από τη ΧΑ, το Φαήλο Κρανιδιώτη και την παρέα των φίλων της Truth team του Μουρούτη δεν υπάρχει, πιστεύω.

Σε καιρούς δύσκολους οφείλει να είναι περισσότερο προσεκτική και αν δεν μπορεί ας μην μιλάει κι ας μην υπογράφει κείμενα ως εξέχουσα προσωπικότητα. Αν δεν αντέχει το βάρος της άποψής της μην το σηκώνει. Αν το άντεχε δεν θα έσπευδε να δικαιολογηθεί ή να απολογηθεί την ίδια ημέρα. Κανείς δεν την κάλεσε να το κάνει. Ή, μήπως, την κάλεσε;

Δεν περιμένουμε κάτι περισσότερο. Γνωρίζουμε ότι η Κική Δημουλά δεν είναι μαζί μας. Είναι με τους άλλους και μουλιάζει τη νόησή της στα σάλια τους που τη γλύφουν επειδή χρειάζονται και μία διανόηση να δικαιολογήσει τα απάνθρωπα και αδιανόητα έργα τους. Και μαζί της έχει πολλούς άλλους.

Η ιστορία θα τους βάλει εκεί που τους πρέπει. Με τα ρούχα που μούλιασαν και ξεθώριασαν (είχαν άραγε ποτέ και χρώμα;).